Το Λεωνίδα Κύρκο δεν τον συνάντησα ποτέ, δεν τον είδα ούτε από μακριά. Όπως μάλιστα και αρκετοί φαντάζομαι ακόμη από εμάς που επιλέξαμε για σπίτι μας την "ανανεωτική αριστερά", πολλές φορές βρέθηκα απέναντι στις επιλογές και τις δημόσιες τοποθετήσεις του.
Κι όμως, παρ'όλα αυτά, σήμερα το πρωί, όταν κατάλαβα ότι ο Λεωνίδας Κύρκος πέρασε οριστικά στο χώρο του "μύθου", εκεί που εξ αρχής ανήκε για μένα χάρη στις διηγήσεις των συντρόφων και φίλων που είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν, αισθάνθηκα πιο μόνη. Λες και ένα μεγάλο κενό δημιουργήθηκε ξαφνικά στο "ανανεωτικό" μας σπίτι.
Στη μνήμη μου ήρθαν αυτόματα οι ιστορίες που είχα ακούσει ή διαβάσει για το μεγάλο αυτό κεφάλαιο της ελληνικής Αριστεράς. Τι είχα άραγε "κληρονομήσει", εγώ κι αρκετοί άλλοι της νεότερης γενιάς, που δεν ζήσαμε - όπως οι μεγαλύτεροι - από κοντά τον Λ. Κύρκο;
Αν με λίγα λόγια μπορούσε να σκιαγραφήσει κάποιος την "κληρονομιά" αυτού του ανθρώπου, με τις εκατομμύρια πλευρές, πολιτικές και ανθρώπινες (άλλωστε, ποιος άλλος έλληνας πολιτικός θα μπορούσε να παίζει - τη διάσημη πλέον - φυσαρμόνικα στις προεκλογικές του ομιλίες;), θα έπρεπε σίγουρα να προσπαθήσει να δώσει τον ορισμό της "ανανέωσης".
Τι είναι, αλήθεια, αυτός ο τόσο ελκυστικός όρος της "ανανέωσης";
Ιστορικά, η "ανανέωση" του πολιτικού λόγου της Αριστεράς, όπως επιχειρήθηκε μετά το 1968 από το ΚΚΕ εσωτερικού και τους κομματικούς σχηματισμούς που το διαδέχθηκαν (αν και η ταύτιση του ανανεωτικού ρεύματος με συγκεκριμένους κομματικούς σχηματισμούς ενέχει έναν ορισμένο βαθμό σχηματικότητας), απέκτησε απήχηση κατά πολύ ευρύτερη από τα εκλογικά ποσοστά των σχηματισμών αυτών και πέτυχε - χάρη και στην προσωπική αξία πολλών εκ των επιφανών εκφραστών του ανανεωτικού λόγου, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατείχε και ο Λεωνίδας Κύρκος - να ανανεώσει το σύνολο του πολιτικού λόγου και της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα.
Συχνά, η ανανεωτική Αριστερά θεωρήθηκε "light" εκδοχή του αριστερού παραδείγματος. Το ανοιχτό δημοκρατικό πνεύμα που διέπνεε το λόγο και τη δράση της, επικρίθηκε ως "συμβιβασμένο", ως λιγότερο αριστερό και μαχητικό. Η "στρατοκρατική" αντίληψη περί Αριστεράς έβλεπε με δυσπιστία την ευρύτερη, "χαλαρότερη" οπτική του ανανεωτικού ρεύματος. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι στον αγώνα για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μπορεί πράγματι να χωρέσει ο ήχος μιας φυσαρμόνικας, χωρίς αυτό να στερεί ούτε στο ελάχιστο από τον αγώνα αυτό τη σοβαρότητα και την αποτελεσματικότητά του.
Άλλες φορές, η ανανεωτική Αριστερά θεωρήθηκε (αν και όχι πάντοτε άδικα, αφού κουβαλούσε τις "αμαρτίες" αρκετών πρώην στελεχών της που ακολούθησαν προσωπικές τροχιές) "ύποπτη" ως "ερωτοτροπούσα" με τη σοσιαλδημοκρατία, γιατί - λόγω και της ιστορικής συγκυρίας μέσα στην οποία γεννήθηκε, αλλά και της ίδιας της αντίληψής της για τις πολιτικές συμμαχίες - παρέμεινε πάντα ανοιχτή στη συζήτηση με τις "εξω-κομμουνιστικές" ή και "εξω-αριστερές" προοδευτικές δυνάμεις.
Η "ανανέωση" ωστόσο πολύ πάνω από πολιτική διακήρυξη, πολύ περισσότερο από ιστορικό ρεύμα της Αριστεράς, είναι τρόπος ζωής, τρόπος σκέψης. Δεν είναι brandname, δεν κληρονομείται, δεν κατοχυρώνεται. Ο χαρακτηρισμός του "ανανεωτικού" ανήκει σε όλους εκείνους τους αριστερούς που πορεύονται στη ζωή τους με τ' αφτιά και τα μάτια ανοιχτά στο καινούριο, που έχουν τη δύναμη να αμφισβητούν κάθε στιγμή τις βεβαιότητές τους, που δεν "βολεύονται" με εύκολες "προκάτ" απαντήσεις, που παλεύουν με όπλο τους τη γνώση, αλλά και τη φαντασία, που μένουν πάντα νέοι στην καρδιά, που βάζουν τον άνθρωπο με όλες τις ανάγκες και τις αδυναμίες του στο επίκεντρο, που δεν διστάζουν να συγκινούνται, να αλλάζουν γνώμη, να παραδέχονται τα λάθη τους. Σε όλους εκείνους που - ευαίσθητοι δέκτες των μηνυμάτων κάθε εποχής - προσπαθούν να διατηρούν το όραμα και το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της ειρήνης και της δημοκρατίας διαχρονικά επίκαιρο.
Κι αν αυτό είναι - σε τελική ανάλυση - το περιεχόμενο της "ανανέωσης", ίσως τότε ο όρος "ανανεωτική Αριστερά" θα έπρεπε κανονικά να θεωρείται πλεονασμός. Αν συμφωνούμε ότι η Αριστερά επιδιώκει την κοινωνική πρόοδο, τότε πώς μπορεί άραγε να υπάρξει άνθρωπος ή πολιτικός χώρος που αυτοπροσδιορίζεται ως "αριστερός", χωρίς ταυτόχρονα να είναι και "ανανεωτικός";
Καλό ταξίδι σύντροφε.
Κι όμως, παρ'όλα αυτά, σήμερα το πρωί, όταν κατάλαβα ότι ο Λεωνίδας Κύρκος πέρασε οριστικά στο χώρο του "μύθου", εκεί που εξ αρχής ανήκε για μένα χάρη στις διηγήσεις των συντρόφων και φίλων που είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν, αισθάνθηκα πιο μόνη. Λες και ένα μεγάλο κενό δημιουργήθηκε ξαφνικά στο "ανανεωτικό" μας σπίτι.
Στη μνήμη μου ήρθαν αυτόματα οι ιστορίες που είχα ακούσει ή διαβάσει για το μεγάλο αυτό κεφάλαιο της ελληνικής Αριστεράς. Τι είχα άραγε "κληρονομήσει", εγώ κι αρκετοί άλλοι της νεότερης γενιάς, που δεν ζήσαμε - όπως οι μεγαλύτεροι - από κοντά τον Λ. Κύρκο;
Αν με λίγα λόγια μπορούσε να σκιαγραφήσει κάποιος την "κληρονομιά" αυτού του ανθρώπου, με τις εκατομμύρια πλευρές, πολιτικές και ανθρώπινες (άλλωστε, ποιος άλλος έλληνας πολιτικός θα μπορούσε να παίζει - τη διάσημη πλέον - φυσαρμόνικα στις προεκλογικές του ομιλίες;), θα έπρεπε σίγουρα να προσπαθήσει να δώσει τον ορισμό της "ανανέωσης".
Τι είναι, αλήθεια, αυτός ο τόσο ελκυστικός όρος της "ανανέωσης";
Ιστορικά, η "ανανέωση" του πολιτικού λόγου της Αριστεράς, όπως επιχειρήθηκε μετά το 1968 από το ΚΚΕ εσωτερικού και τους κομματικούς σχηματισμούς που το διαδέχθηκαν (αν και η ταύτιση του ανανεωτικού ρεύματος με συγκεκριμένους κομματικούς σχηματισμούς ενέχει έναν ορισμένο βαθμό σχηματικότητας), απέκτησε απήχηση κατά πολύ ευρύτερη από τα εκλογικά ποσοστά των σχηματισμών αυτών και πέτυχε - χάρη και στην προσωπική αξία πολλών εκ των επιφανών εκφραστών του ανανεωτικού λόγου, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατείχε και ο Λεωνίδας Κύρκος - να ανανεώσει το σύνολο του πολιτικού λόγου και της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα.
Συχνά, η ανανεωτική Αριστερά θεωρήθηκε "light" εκδοχή του αριστερού παραδείγματος. Το ανοιχτό δημοκρατικό πνεύμα που διέπνεε το λόγο και τη δράση της, επικρίθηκε ως "συμβιβασμένο", ως λιγότερο αριστερό και μαχητικό. Η "στρατοκρατική" αντίληψη περί Αριστεράς έβλεπε με δυσπιστία την ευρύτερη, "χαλαρότερη" οπτική του ανανεωτικού ρεύματος. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι στον αγώνα για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μπορεί πράγματι να χωρέσει ο ήχος μιας φυσαρμόνικας, χωρίς αυτό να στερεί ούτε στο ελάχιστο από τον αγώνα αυτό τη σοβαρότητα και την αποτελεσματικότητά του.
Άλλες φορές, η ανανεωτική Αριστερά θεωρήθηκε (αν και όχι πάντοτε άδικα, αφού κουβαλούσε τις "αμαρτίες" αρκετών πρώην στελεχών της που ακολούθησαν προσωπικές τροχιές) "ύποπτη" ως "ερωτοτροπούσα" με τη σοσιαλδημοκρατία, γιατί - λόγω και της ιστορικής συγκυρίας μέσα στην οποία γεννήθηκε, αλλά και της ίδιας της αντίληψής της για τις πολιτικές συμμαχίες - παρέμεινε πάντα ανοιχτή στη συζήτηση με τις "εξω-κομμουνιστικές" ή και "εξω-αριστερές" προοδευτικές δυνάμεις.
Η "ανανέωση" ωστόσο πολύ πάνω από πολιτική διακήρυξη, πολύ περισσότερο από ιστορικό ρεύμα της Αριστεράς, είναι τρόπος ζωής, τρόπος σκέψης. Δεν είναι brandname, δεν κληρονομείται, δεν κατοχυρώνεται. Ο χαρακτηρισμός του "ανανεωτικού" ανήκει σε όλους εκείνους τους αριστερούς που πορεύονται στη ζωή τους με τ' αφτιά και τα μάτια ανοιχτά στο καινούριο, που έχουν τη δύναμη να αμφισβητούν κάθε στιγμή τις βεβαιότητές τους, που δεν "βολεύονται" με εύκολες "προκάτ" απαντήσεις, που παλεύουν με όπλο τους τη γνώση, αλλά και τη φαντασία, που μένουν πάντα νέοι στην καρδιά, που βάζουν τον άνθρωπο με όλες τις ανάγκες και τις αδυναμίες του στο επίκεντρο, που δεν διστάζουν να συγκινούνται, να αλλάζουν γνώμη, να παραδέχονται τα λάθη τους. Σε όλους εκείνους που - ευαίσθητοι δέκτες των μηνυμάτων κάθε εποχής - προσπαθούν να διατηρούν το όραμα και το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της ειρήνης και της δημοκρατίας διαχρονικά επίκαιρο.
Κι αν αυτό είναι - σε τελική ανάλυση - το περιεχόμενο της "ανανέωσης", ίσως τότε ο όρος "ανανεωτική Αριστερά" θα έπρεπε κανονικά να θεωρείται πλεονασμός. Αν συμφωνούμε ότι η Αριστερά επιδιώκει την κοινωνική πρόοδο, τότε πώς μπορεί άραγε να υπάρξει άνθρωπος ή πολιτικός χώρος που αυτοπροσδιορίζεται ως "αριστερός", χωρίς ταυτόχρονα να είναι και "ανανεωτικός";
Καλό ταξίδι σύντροφε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου