Οι λίστες και...τα κουρελόχαρτα

Τις τελευταίες μέρες συζητάμε όλοι για τις περιβόητες "λίστες". Πότε η δήθεν λίστα των πολιτικών προσώπων που ελέγχονται από το ΣΔΟΕ, πότε η μυστηριωδώς εξαφανισθείσα "λίστα Λαγκάρντ", η δημόσια συζήτηση έχει μπει τουλάχιστον σε...τάξη!

Κι όσο κι αν όλη μου η σκέψη ταξινομείται συνήθως σε λίστες, με 1ον, 2ον, 3ον και ούτω καθεξής, τις συγκεκριμένες δύο δεν μπορώ με τίποτα να τις δεχτώ. Μάλλον θα φταίει που - αν και σε ηλεκτρονική μορφή - οι δύο αυτές λίστες έχουν μετατρέψει κάποια άλλα κείμενα, εν προκειμένω το Σύνταγμα και τους νόμους (για να μην πάω στη Διακήρυξη της Γαλλικής Επανάστασης και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) σε κουρελόχαρτα.

Ασφαλώς, οι λίστες δεν είναι δα και η μεγαλύτερη καταπάτηση δικαιωμάτων που έχουμε δει τα τελευταία δυόμιση χρόνια στη μνημονιακή Ελλάδα. Έχουν πάντως ενδιαφέρον, διότι - εκτός της παραβίασης σημαντικών δικαιωμάτων των ατόμων που φέρονται να εμπλέκονται σε αυτές (ξέρω, αρκετοί θα σκεφτούν "τι μας νοιάζουν τα δικαιώματα των πολιτικών που παρανομούν ή εκείνων που έβγαλαν μαύρα λεφτά στην Ελβετία;") - καταδεικνύουν και τη συχνά εντελώς παράλογη και διόλου ευρωπαϊκή λειτουργία των εν Ελλάδι ελεγκτικών μηχανισμών, κατά τρόπο τελείως αντίθετο σε οποιαδήποτε έννοια νομιμότητας ή/και αποτελεσματικότητας.

Τι μάθαμε ενδεικτικά - και με βάση τους ισχυρισμούς διαφόρων κυβερνητικών αξιωματούχων - για τις δύο αυτές λίστες;

1. Εκτός από τα επίσημα δημόσια έγγραφα που όλοι γνωρίζουμε - και που μέχρι τώρα ήταν απαραίτητα προκειμένου κάποιος πολίτης, "επώνυμος" ή μη, να ελεγχθεί ή/και να ενοχοποιηθεί από τη δημόσια αρχή διοικητικά ή ποινικά - όπως λ.χ. οι μηνύσεις και οι εγκλήσεις, τα κατηγορητήρια, τα κλητήρια θεσπίσματα, τα βουλεύματα, οι ανακριτικές πράξεις, οι εισαγγελικές παραγγελίες, τα πορίσματα των ΕΔΕ, οι αναφορές, οι κλήσεις, οι διαπιστωτικές πράξεις, οι πράξεις καταλογισμού προστίμου και πολλά άλλα, των οποίων η εξαντλητική παράθεση δεν έχει νόημα, προστέθηκε πλέον και μία νέα κατηγορία "εγγράφου" (ο Θεός να το κάνει!), αυτή της "λίστας". Ωστόσο, πουθενά στα ισχύοντα νομικά κείμενα δεν υπάρχουν οι όροι και οι προϋποθέσεις με βάση τις οποίες καταρτίζεται μια τέτοια λίστα, με ποια κριτήρια επιλέγονται τα άτομα που περιέχονται σε αυτή, σε ποιες περιπτώσεις προβλέπεται η κατάρτισή της, ποιος είναι αρμόδιος για τη σύνταξη και την υπογραφή της και, φυσικά, με ποια νομικά μέσα μπορεί να αμυνθεί κάποιος πολίτης που κρίνει ότι αδίκως περιλαμβάνεται σε αυτή.

2. Ακόμα και αν - για λόγους ευκολίας του επιχειρήματος - δεχθεί κανείς ότι μπορεί μία τέτοια "λίστα" να θεωρηθεί δημόσιο έγγραφο ικανό να ενοχοποιήσει κάποιον για οτιδήποτε, διοικητική ή ποινική παράβαση, είναι και πάλι εντυπωσιακή η μεταχείριση που επιφυλάχθηκε στις δύο περιβόητες "λίστες" που απασχόλησαν πράγματι τη δημοσιότητα. Δεν είναι δυνατόν - αν υποτεθεί ότι αξιοποιούνται ως δημόσια έγγραφα και επιβαρυντικά στοιχεία εις βάρος προσώπων - να αγνοείται το αν υπάρχουν ή όχι, πού βρίσκονται, ποιος τις έχει, ποιοι συμπεριλαμβάνονται σε αυτές κ.λπ. Πόσο πιο υποκριτική μπορεί να γίνει μία κυβέρνηση όταν ισχυρίζεται ότι η "λίστα Λαγκάρντ" δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, διότι είναι προϊόν υποκλοπής και άρα πρέπει να προστατευθούν τα προσωπικά δεδομένα που περιέχονται σε αυτή, την ίδια όμως στιγμή, αυτή η πλήρης προσωπικών δεδομένων 2000 ατόμων λίστα, δεν φυλάχθηκε από κάποια αυξημένου κύρους δημόσια αρχή (εισαγγελικές αρχές, ηγεσία ΣΔΟΕ κ.λπ.) αλλά παρέμεινε στην κατοχή του Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος σημειωτέον από τις 11/11/2011 (δηλαδή εδώ και περίπου ένα χρόνο) δεν έχει πλέον καμία θεσμική ιδιότητα, πλην εκείνης του απλού βουλευτή(!); Τόση φροντίδα δηλαδή για τα προσωπικά δεδομένα 2000 ανθρώπων...;

Και για να μην παρεξηγηθώ. Σαφέστατα, δεν είμαι υπέρ της συνέχισης της ιδιότυπης ασυλίας που απολάμβαναν στην Ελλάδα είτε διάφοροι διεφθαρμένοι πολιτικοί είτε αρκετοί μεγαλοφοροφυγάδες.

Το επιχείρημά μου όμως είναι το εξής (διπλό) :

Πρώτον (να τη πάλι η λίστα!), στο όνομα οποιουδήποτε δημοσίου συμφέροντος, όσο θεμιτή ή και κρίσιμη και αν είναι η προστασία του, δεν είναι δυνατόν να παραβιάζονται τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των (ακόμα και παραβατικών) πολιτών. Και πολύ περισσότερο, δεν είναι δυνατόν να καταλύεται η αρχή της νομιμότητας στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Διότι, όποιος σήμερα επιχαίρει - απολύτως κατανοητά, υπό την πίεση της ασφυκτικής κοινωνικής κατάστασης που έχουν προκαλέσει τα αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας και το αίσθημα κατάφωρης αδικίας που έχουν δημιουργήσει - με τις διαρροές των λιστών, θα πρέπει να ξέρει ότι όταν αρχίσουν να εγγράφονται "εξαιρέσεις" στα δικαιώματα και στη νομιμότητα, δεν είναι μακρύς ο δρόμος για τη μετατροπή των "εξαιρέσεων" σε κανόνα. Και τότε, ας μην αναρωτηθεί τη μέρα που θα βρεθεί κι ο ίδιος καταχωρημένος, δικαίως ή αδίκως, σε κάποια λίστα (που μπορεί να περιλαμβάνει οτιδήποτε, όπως συμβαίνει λ.χ. αυτή τη στιγμή με τη "λίστα" που καταρτίζει ο επικεφαλής της επιθεώρησης των δικαστικών λειτουργών από τον Άρειο Πάγο, με τους δικαστές που συμμετέχουν στις άτυπες κινητοποιήσεις, και μπορεί να συμβεί στο μέλλον με οποιονδήποτε).

Και δεύτερον, αν θέλουμε πράγματι όχι απλώς να δημιουργήσουμε εντυπώσεις στα ΜΜΕ, προσφέροντας "θεάματα" στους πολίτες, αφού πλέον ο "άρτος" πήγε περίπατο, τότε θα πρέπει ο τρόπος με τον οποίο θα διεξαχθεί η όποια έρευνα και θα στοιχειοθετηθεί η όποια κατηγορία να είναι απολύτως στέρεος από διαδικαστική πλευρά, ώστε οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, οι μεγαλοφοροφυγάδες, οι επίορκοι αξιωματούχοι, όλοι τελοσπάντων όσοι βρίσκονται σε κάποια "λίστα", να μην μπορούν να στηριχθούν σε ενστάσεις επί της τυπικής νομιμότητας της διαδικασίας και σε αμφιβολίες που δημιουργούνται εκ της διαδικασίας για να αποφύγουν τη δίκαιη επί της ουσίας τιμωρία τους.

Σε αντίθετη περίπτωση, οι λογικές της διαρροής λιστών και λοιπών "πληροφοριών", εκτός από επικίνδυνες για τα δικαιώματα των πολιτών και τη νομιμότητα, είναι και "ύποπτες". Διότι, καθησυχάζοντας την περιέργεια ή και την αγανάκτηση της "κοινής γνώμης" δια της δήθεν "διαπόμπευσης" των παραβατών, τελικά καταλήγουν στο να μη φτάσουν ποτέ οι σχετικές υποθέσεις στην τελική τιμωρία των υπαίτιων.

Τρόποι να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες ή οι μέλλουσες να υπάρξουν πληροφορίες, και μάλιστα με τρόπο νόμιμο και μη αμφισβητήσιμο υπάρχουν, χωρίς την προσφυγή σε λίστες, το μέγεθος και το περιεχόμενο των οποίων θα τροποποιείται και θα "διαρρέεται" με αδιευκρίνιστο τρόπο. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει η βούληση.