Αναπτυξιακός σχεδιασμός 2014-2020 : Αδιέξοδα και η προοπτική της Αριστεράς

Σίγουρα, η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη λέξη στο δημόσιο λόγο εσχάτως- μετά από μια πενταετία ύφεσης και με την ανεργία λίγο πριν το 30% - είναι η «ανάπτυξη». Ότι αυτή δεν αποτελεί αορίστως «μαγική συνταγή», ότι η κυβερνητική αναπτυξιακή στόχευση, ακόμα και αν θεωρηθεί ειλικρινής και όχι επικοινωνιακή, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία και ότι η ίδια λέξη χρησιμοποιείται με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο σε διαφορετικά πολιτικά «συμφραζόμενα», έχει αναλυθεί εκτενώς[1].

Το ζήτημα, ωστόσο, συζητιέται αρκετά στις περιφέρειες της χώρας, ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου (2014-2020), του «νέου ΕΣΠΑ» (Partnership Agreement). Αν και φαίνεται ζήτημα μακρινό χρονικά, «τεχνικό» και ίσως άσχετο με τις επείγουσες κοινωνικές ανάγκες, στην πραγματικότητα δεν είναι.

Πρώτον, οι κατευθύνσεις και οι προϋποθέσεις με τις οποίες θα χορηγείται η κοινοτική χρηματοδότηση, θα επηρεάσουν και τις δυνατότητες που θα έχει (ή δεν θα έχει) μία κυβέρνηση της Αριστεράς, να έρθει σε ρήξη με τα μνημόνια και να εφαρμόσει ένα εναλλακτικό σχέδιο διεξόδου από την κρίση.

Δεύτερον, ιδίως ενόψει της ασφυκτικής οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, η έκβαση των διαπραγματεύσεων είναι σημαντική και η Ελλάδα, εάν δεν διαμορφώσει ισχυρές συμμαχίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει – όπως έχει αναλυθεί[2] – μάλλον «φτωχές» προοπτικές.

Τρίτον, το πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδιασμού για τη νέα περίοδο είναι ουσιαστικά αλληλοαναιρούμενο. Ναι μεν, οι στόχοι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» – έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, με υψηλά επίπεδα απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής – είναι σημαντικοί, ειδικά για μια κοινωνία αντιμέτωπη με το φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι ίδιοι όμως στόχοι υπονομεύονται, αφού η χρηματοδότηση τίθεται υπό τον όρο της πλήρους και «επιτυχούς» εφαρμογής των μνημονίων[3]. Δηλαδή, τυχόν απροθυμία ή αποτυχία οποιασδήποτε χώρας «υπό επιτήρηση» να εφαρμόσει τα προγράμματα λιτότητας, τιμωρείται με καταδίκη όχι μόνο σε οικονομική ασφυξία, αλλά πρωτίστως σε πλήρη διάρρηξη της κοινωνικής της συνοχής.

Τη σημασία των διαμορφωνόμενων αποφάσεων για το αναπτυξιακό παρόν και μέλλον των ελληνικών περιφερειών, αλλά και για την ανακούφιση των πολιτών από τις συνέπειες της μνημονιακής πολιτικής, καθώς και τις συνέπειες που θα έχει η επιχειρούμενη υπαναχώρηση από το κεκτημένο της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής (αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών, κοινωνική συνοχή και ισόρροπη ανάπτυξη), στην ίδια τη διατήρηση της ενότητας της Ε.Ε., φαίνεται ότι ούτε θέλουν ούτε μπορούν να τη συνειδητοποιήσουν οι αρμόδιοι για τη διαπραγμάτευση και το σχεδιασμό της νέας περιόδου. Τόσο τα εμπλεκόμενα υπουργεία, όσο και οι περιφέρειες, συνεχίζουν την τεχνοκρατική και διεκπεραιωτική παράδοση της διαχείρισης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, χωρίς ουσιαστικό προβληματισμό για το αναπτυξιακό μοντέλο που θέλουμε, χωρίς διαφάνεια και χωρίς την παραμικρή δημοκρατική συμμετοχή της κοινωνίας και των φορέων της.

Ενώ όλοι μιλάνε για ανάπτυξη, κανείς δεν κάνει απολογισμό του τι έφταιξε και δεν απέδωσαν τα προηγούμενα τέσσερα κοινοτικά «πακέτα», κανείς δεν αμφισβητεί το κυρίαρχο αναπτυξιακό πρότυπο, κανείς δεν συζητά για τις αιτίες που προκάλεσαν το σημερινό όχι μόνο δημοσιονομικό, αλλά και αναπτυξιακό τέλμα. Έτσι, μόνη η ριζοσπαστική Αριστερά σε όλη την Ευρώπη καλείται να σηκώσει (και) το φορτίο της διαμόρφωσης ενός πραγματικά χρήσιμου για τις χώρες που χειμάζονται από την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πολιτική αναπτυξιακού χρηματοδοτικού εργαλείου, που θα επιτρέψει την ανάσχεση της ύφεσης και την άσκηση αποτελεσματικών κοινωνικών πολιτικών για την ανακούφιση των ευρωπαϊκών κοινωνιών από τις συνέπειες της κρίσης. Μία ανάπτυξη που θα στηρίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη, στην περιβαλλοντική προστασία και αειφορία και στη δημοκρατική συμμετοχή.

---

[1] Από τα πλέον πρόσφατα, βλ. ενδεικτικά : Γ. Σακελλαρίδης, «Χωρίς δημόσιες επενδύσεις είναι αστείο να μιλάμε για ανάπτυξη», Η Αυγή, 6/9/2012.

[2] Θ. Σταθούλια, «Χρηματοδοτικό πλαίσιο 2014-2020: Η Ελλάδα στους χαμένους της Ε.Ε.», Η Αυγή, 21/9/2012.

[3] Βλ. την 1^η εγκύκλιο σχεδιασμού και κατάρτισης αναπτυξιακού προγραμματισμού περιόδου 2014-2020 της Ειδικής Γραμματείας ΕΣΠΑ του ΥΠΑΑΝ.