Ομιλία στην εκδήλωση του Τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ Λάρισας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

Φίλες και φίλοι,

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

         

Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία να μιλήσω σήμερα στην εκδήλωση του εξαιρετικά δραστήριου Τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ της Λάρισας – και όχι τυχαία ίσως, αφού απαρτίζεται κατά πλειοψηφία από άξιες και ενδιαφέρουσες γυναίκες.

Συνηθίζεται κάθε χρόνο, στις 8 του Μάρτη, σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, να γίνεται μια ιστορική αναδρομή στους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος, να εξαίρεται ο ρόλος της γυναίκας σε κρίσιμες καμπές της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας, να παρουσιάζονται οι επιτυχίες και οι καθυστερήσεις στον διαρκή αγώνα για την εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών.

Ωστόσο, σήμερα, επειδή όλοι και όλες βιώνουμε καθημερινά τις έκτακτες συνθήκες, το καθεστώς εξαίρεσης που μας έχουν επιβάλει, θα ήθελα να μην επαναλάβω μία ομιλία, σαν αυτές που γίνονται κάθε χρόνο. Θα ήθελα να σας μιλήσω για το εδώ και τώρα, για τη γυναίκα στην Ελλάδα του 2013, στην Ελλάδα της κρίσης και των μνημονίων, στην Ελλάδα της καταστολής και της περιστολής του συνόλου σχεδόν των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, στην Ελλάδα της ανόδου της βίας και του φασισμού.

Έτσι, λοιπόν, θα ξεκινήσω από μία σημείωση σχετικά με τον τίτλο που πρότειναν οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι του Τμήματος Πολιτισμού για τη σημερινή μας εκδήλωση : «Η ημέρα της γυναίκας δεν είναι γιορτή, είναι κατάκτηση». Πράγματι, η ημέρα της γυναίκας είναι κατάκτηση : Κατάκτηση των εργατριών της κλωστοϋφαντουργίας της Ν. Υόρκης και της αιματηρής διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους το 1857, είναι κατάκτηση των φεμινιστριών του Ζενοτντέλ, του Τμήματος Γυναικών του κόμματος των Μπολσεβίκων και της Αλεξάντρα Κολοντάι, είναι κατάκτηση του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του 1960, είναι κατάκτηση των αγωνιζόμενων γυναικών σε όλο τον κόσμο.

Και όμως, σήμερα, στην Ελλάδα των μνημονίων, το ζήτημα της ισότητας των φύλων και του σεβασμού της ταυτότητας φύλου είναι ένας από τους πολλούς τομείς στους οποίους η λέξη «κατάκτηση», η λέξη «δικαίωμα» συντάσσονται με ερωτηματικό, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Πάντα λοιπόν – και σήμερα που όλα αμφισβητούνται, ακόμα περισσότερο – η ισότητα των φύλων είναι μία διαρκής, ανυποχώρητη διεκδίκηση.

Ήδη πριν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης και την επιβολή της μνημονιακής πραγματικότητας, στον τομέα της ισότητας των φύλων υπήρχαν σημαντικές καθυστερήσεις, προβλήματα και ελλείψεις τόσο διεθνώς, όσο και στη χώρα μας. Οι γυναίκες υπήρξαν διαχρονικά τα θύματα μίας διπλής καταπίεσης, ταξικής και πατριαρχικής, στο χώρο της εργασίας, της οικογένειας, της πολιτικής συμμετοχής, ακόμα και αυτού καθεαυτού του σεβασμού των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σήμερα, ωστόσο, η όξυνση της κρίσης και η εφαρμογή στη χώρα μας – εν είδει πειραματόζωου – μίας σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής αναδιαρθρώσεων, ιδιωτικοποιήσεων και γενικευμένης λιτότητας, καθιστά αυτή τη διπλή εκμετάλλευση και καταπίεση των γυναικών ακόμα πιο ανάγλυφη.

         

Θα παραθέσω λίγα μόνο ενδεικτικά στοιχεία και περιστατικά, από τα πολλά που βλέπουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας και που αποδεικνύουν την τρομακτική οπισθοδρόμηση που γνωρίζει στη σύγχρονη μνημονιακή Ελλάδα η ισότητα των φύλων :

• Μέσα στον γενικευμένο εφιάλτη της ανεργίας, μία στις τρεις γυναίκες (31%) είναι άνεργη. Αν δε λάβει κανείς υπόψη και το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό νεανικής ανεργίας (65%), αντιλαμβάνεται ότι οι νέες γυναίκες είναι το πλέον αποκλεισμένο από την εργασία κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού.
• Ομοίως, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις νέες ελαστικές σχέσεις εργασίας, αφού αποτελούν το 63% των μερικά απασχολουμένων, κακοπληρωμένων και χωρίς κανένα εργασιακό ή ασφαλιστικό δικαίωμα.
• Επιπλέον, το κλίμα γενικευμένης εργασιακής ανασφάλειας έχει εντείνει σημαντικά τα φαινόμενα εργοδοτικής αυθαιρεσίας εις βάρος των γυναικών, που αντιμετωπίζονται ως ο αδύναμος κρίκος της εργασιακής αλυσίδας : Απολύσεις λόγω εγκυμοσύνης, περιστατικά βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης, μαύρη εργασία τείνουν να αναχθούν σε κανόνας για τις εργαζόμενες.
• Από το στόχαστρο, εξάλλου, της μνημονιακής νεοφιλελεύθερης λαίλαπας, δεν θα μπορούσε να γλιτώσει η κοινωνική μέριμνα και η προστασία του θεσμού της οικογένειας : Κατάργηση των άδειων μητρότητας και ανατροφής τέκνων, των οικογενειακών επιδομάτων και του επιδόματος τοκετού, κλείσιμο ή υποβάθμιση των δημόσιων και δημοτικών βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών, διάλυση του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» και μια σειρά άλλων μέτρων που διαλύουν το κοινωνικό κράτος, έχουν ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να επιφορτίζονται με τη φροντίδα όχι μόνο της στενής, αλλά και της ευρύτερης οικογένειας (παιδιά, ηλικιωμένοι κ.λπ.), με αποτέλεσμα να εντείνονται οι διακρίσεις και να αποκλείονται ακόμα περισσότερο από την εργασία.

Και όλα αυτά, συνδυάζονται στην Ελλάδα με την άνοδο της ρατσιστικής βίας και των φασιστικών συμμοριών, που αναπαράγουν και εντείνουν τις διακρίσεις και τις παραδοσιακές πατριαρχικές αντιλήψεις, θεοποιούν τη βία και θυματοποιούν ολόκληρες κοινωνικές κατηγορίες : Ας θυμηθούμε μόνο τη διαπόμπευση, μέσω της δημοσιοποίησης των στοιχείων και των φωτογραφιών τους, και την ενοχοποίηση των οροθετικών γυναικών, πριν περίπου ένα χρόνο, που αξιοποιήθηκε από την τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ, προκειμένου να αφυπνιστούν τα συντηρητικά και φοβικά αντανακλαστικά των δήθεν «νοικοκυραίων», μετατρέποντας τους θύτες σε δήθεν θύματα. Ας αναλογιστούμε την πολλαπλή βία κάθε είδους που βιώνουν γυναίκες μετανάστριες ή γυναίκες θύματα του trafficking.

Δε θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι η πολυεπίπεδη κρίση που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ελληνική κοινωνία και οι υπόλοιπες κοινωνίες του ευρωπαϊκού νότου, έχει και μία αναντίρρητη έμφυλη διάσταση : Είναι δυστυχώς γένους θηλυκού.

Είναι λοιπόν όλα μαύρα; Είναι οι δυσκολίες αξεπέραστες; Η Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ λέει όχι. Ίσα-ίσα, θα έλεγα, μέσα από την πολλαπλή βία και εκμετάλλευση που υφίστανται σήμερα οι γυναίκες, έχουν επιδείξει έναν αξιοσημείωτο βαθμό συνειδητοποίησης και ριζοσπαστικοποίησης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, αφού πρώτες οι γυναίκες – που καλώς ή κακώς έχουν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων την ευθύνη της οικιακής διαχείρισης και της φροντίδας των μελών της οικογένειας – ήταν αυτές που αντιλήφθηκαν πόσο δύσκολο είναι να εξασφαλίσουν έστω και τη στοιχειώδη επιβίωση της οικογένειάς τους.

• Είναι λοιπόν ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ήταν γυναίκες, με την ιδιαίτερη ευαισθησία που τις διακρίνει, εκείνες που ανέλαβαν σε πολλές γειτονιές της Ελλάδας την πρωτοβουλία και πρωτοστατούν μέχρι σήμερα στις πολύμορφες δομές αλληλεγγύης, από το ζήτημα της τροφής και της υγείας, μέχρι την κοινωνική οικονομία.
• Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι σε όλες τις κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων, οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, για την υπεράσπιση του δικαιώματος όλων μας στην αξιοπρέπεια. Δείτε τι γίνεται στην Ιερισσό και στις Σκουριές της Χαλκιδικής, πώς οι γυναίκες της περιοχής, από τις ανήλικες μαθήτριες που προσήχθησαν στην Ασφάλεια Θεσσαλονίκης, μέχρι τις μανάδες και τις γιαγιάδες στα χωριά, δίνουν ανυποχώρητα τη μάχη για να σώσουν το δάσος και την περιοχή τους.
• Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι οι γυναίκες δεν ανταποκρίθηκαν στο βίαιο και ρατσιστικό προσκλητήριο της Χρυσής Αυγής, αφού στις τελευταίες εκλογές, η Χρυσή Αυγή είχε ποσοστό μόλις 4% στις γυναίκες, έναντι 10% στους άνδρες.
• Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι οι γυναίκες, αντίθετα, στήριξαν την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ, υποστηρίζοντάς τον στις τελευταίες εκλογές σε ποσοστό 29%, έναντι του 25% των ανδρών.

Όλα αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες – ευαίσθητοι δέκτες της κοινωνικής ασφυξίας που έχει επιβληθεί στη χώρα μας – μπορούν και αυτή τη φορά, όπως και σε πολλές άλλες κρίσιμες στιγμές της ελληνικής και της παγκόσμιας ιστορίας, να πρωτοστατήσουν στην προσπάθεια να κρατηθεί η ελληνική κοινωνία ζωντανή και όρθια και στον αγώνα να ανατραπεί η μνημονιακή βαρβαρότητα. Οι γυναίκες μπορούν και αυτή τη φορά να είναι η έμπνευση, η ψυχή, η καρδιά, αλλά και τα χέρια που θα κάνουν πραγματικότητα μία μεγάλη αλλαγή.

         

Εξάλλου, η πρόταση της Αριστεράς είναι πρόταση ενίσχυσης της γυναικείας χειραφέτησης και συμμετοχής. Ο αγώνας για τη διάσωση και την αναβάθμιση του κοινωνικού κράτους, για την εξασφάλιση του δικαιώματος στην εργασία για όλους και όλες ανεξαιρέτως, χωρίς διακρίσεις, επί ίσοις όροις και με πραγματική κατοχύρωση και προστασία των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, η καλύτερη προστασία του θεσμού της μητρότητας και της οικογένειας, η δημιουργία δομών στήριξης της νέας, της εργαζόμενης, της μητέρας, η υπεράσπιση και προαγωγή του συστήματος δημόσιας υγείας και κοινωνικής πρόνοιας βρίσκονται στον πυρήνα της προγραμματικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ.

Και περαιτέρω, όμως, οι ίδιες οι αξίες της Αριστεράς, ο ανθρωπισμός, η ισότητα, η κοινωνική δικαιοσύνη έχουν μία προφανή έμφυλη διάσταση, δεν νοούνται χωρίς καθολική αναφορά σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, από την ίδρυσή του, χρησιμοποίησε τις τρεις σημαίες στο λογότυπό του : την κόκκινη για τους ταξικούς αγώνες της Αριστεράς που γνωρίσαμε τον 20^ο αιώνα, την πράσινη για τη ριζοσπαστική οικολογία, αλλά ισότιμα με αυτές και τη μωβ, για τα νέα κοινωνικά κινήματα και τον φεμινισμό.

Μέσα στη σημερινή βαρβαρότητα, οι γυναίκες καλούμαστε να αγωνιστούμε διπλά, τόσο για την ανατροπή της, όσο και για την οριστική υπέρβαση του πατριαρχικού προτύπου πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η κοινωνία μας. Οι δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά μας είναι πολλές και πολύμορφες :

• Μπορούμε να πάρουμε την πρωτοβουλία για την οργάνωση και την κινητοποίηση των συναδέλφων μας, ιδίως όσες ανήκουμε στους κλάδους των επισφαλώς εργαζομένων ή των μερικώς απασχολούμενων. Να δώσουμε το παράδειγμα στις συναδέλφους μας, ότι ο συνδικαλισμός δεν είναι αντρική υπόθεση, δεν είναι «ψιλά γράμματα», αλλά είναι ο μόνος τρόπος που έχουμε να επιβιώσουμε, μέσα στην εργασιακή ζούγκλα.
• Μπορούμε να πάρουμε την πρωτοβουλία για την οικοδόμηση τυπικών αλλά και άτυπων δικτύων αλληλεγγύης κάθε είδους. Από το να μαζευόμαστε στη γειτονιά και να μοιραζόμαστε έστω τα λιγοστά πλέον αγαθά μας, μέσα από συλλογικές κουζίνες, μέσα από τράπεζες χρόνου και ανταλλακτικά παζάρια, μέχρι το να προσφέρουμε την αναγκαία ηθική και ψυχολογική υποστήριξη ο ένας στον άλλο και η μία στην άλλη, ώστε να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα αυτής της πολιτικής.
• Μπορούμε να πάρουμε μια σειρά από πρωτοβουλίες και να προσπαθήσουμε να ενισχύσουμε τη γυναικεία παρουσία σε τομείς όπως η ερασιτεχνική καλλιτεχνική δημιουργία, η ενασχόληση με τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης και της ποιότητας ζωής στην περιοχή μας.

         

Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ προσπαθεί να είναι εμβρυουλκός μίας μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής ανατροπής και στη διαδικασία αυτή καλεί όλους τους πολίτες να συμμετέχουν, ο καθένας και η καθεμία με το λιθαράκι της. Καμία προσπάθεια, καμία πρωτοβουλία, καμία συμμετοχή, ακόμα και η πιο μικρή, δεν είναι αμελητέα. Κανείς και καμία δεν περισσεύει. Και γι’ αυτό, αν κάτι πρέπει να μείνει ως συμπέρασμα από όσα προσπάθησα να σας πω σήμερα – και ελπίζω να μην έγινα πολύ κουραστική – είναι η ανάγκη οι γυναίκες σε όλη την Ελλάδα, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο χωριό, να βγουν με αυτοπεποίθηση στο προσκήνιο. Να πάρουν την τύχη τους, την τύχη των παιδιών τους στα χέρια τους. Και να διεκδικήσουν συλλογικά μία εναλλακτική διέξοδο, μία προοπτική, ένα καλύτερο αύριο, χωρίς καμία διάκριση μεταξύ άνδρα και γυναίκας, ντόπιου και ξένου, νέου και ηλικιωμένου, μία ελπίδα για όλους και όλες.

Για την υλοποίηση, εξάλλου, του στόχου αυτού, ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ προσπαθεί να αναβαθμιστεί πρώτα ο ίδιος, ως κόμμα. Η διαδικασία ενοποίησής του σε ενιαίο πολιτικό φορέα, η διαδικασία θεμελίωσης της Αριστεράς του 21^ου αιώνα, αφορά πρώτα απ’ όλα τον τρόπο που λειτουργούμε και συζητάμε στο εσωτερικό μας. Είναι λοιπόν ευκαιρία, μέσα από τη διαδικασία της προγραμματικής, πολιτικής, αλλά και καταστατικής διαδικασίας ενόψει του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ, το ερχόμενο καλοκαίρι, να δούμε και τη διάσταση του φύλου, ως τμήμα του αιτήματος για ένα ανοιχτό, σύγχρονο, δημοκρατικό κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, και να αναζητήσουμε τρόπους ουσιαστικής και αναβαθμισμένης συμμετοχής των γυναικών στην προσπάθεια αυτή, όχι μόνο μέσω τις ποσόστωσης, αλλά και με άλλους παράλληλους τρόπους ενίσχυσης και διευκόλυνσης της παρουσίας των γυναικών στα κομματικά, τα κοινωνικά και τα πολιτικά δρώμενα, στα οποία τόσα έχουν να προσφέρουν.

Είμαι αισιόδοξη ότι και στη Λάρισα και σε όλη την Ελλάδα οι γυναίκες θα είναι στο πλευρό της Αριστεράς, στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για μία κοινωνία ισότητας, δημοκρατίας και προκοπής. Και αν λοιπόν, όπως είπα, η κρίση που ζούμε σήμερα είναι γένους θηλυκού, ας μην ξεχνάμε ότι και η Αριστερά και η ατομική και συλλογική επανάσταση και η ανατροπή είναι επίσης γένους θηλυκού.

         

Σας ευχαριστώ.