Στα μαθηματικά, η θεωρία των παιγνίων μας παρέχει μια μέθοδο για να εντοπίσουμε σε ένα οποιοδήποτε "παιχνίδι" (ανταγωνισμό αντίθετων πλευρών) την άριστη στρατηγική για κάθε "παίκτη" και άρα την τελική έκβαση του αγώνα. Υπάρχει μάλιστα ένα βιβλίο του 1972, που έγραψε φυλακισμένος από τη Χούντα ο Κ. Φιλίνης, στο οποίο αναλύεται (με θαυμαστό τρόπο) το πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε τη θεωρία των παιγνίων στο πεδίο του πολιτικού ανταγωνισμού, είτε για να λάβουμε μια πολιτική απόφαση είτε για να προβλέψουμε μια πολιτική συμπεριφορά.
Αυτές τις μέρες, γύριζε συχνά το μυαλό μου στο βιβλίο αυτό, σε μια προσπάθεια να αναλύσω κι εγώ - όπως οι περισσότεροι - αυτά που συμβαίνουν στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό και να "μαντέψω" τι τελικά θα κάνει ο βασικός "παίκτης", ο πρωθυπουργός.
Μεγάλο λάθος! Διότι, η θεωρία των παιγνίων στηρίζεται σε δύο βασικές παραδοχές :
Πρώτον, ότι όλοι οι "παίκτες" παίζουν λογικά και συνετά, δηλαδή ξέρουν ποια είναι η πιο συμφέρουσα στρατηγική για τον καθέναν τους και ακολουθούν τη στρατηγική αυτή.
Και δεύτερον, ότι υπάρχουν κάποιοι κανόνες που ρυθμίζουν το "παιχνίδι" και που είναι σεβαστοί από όλους τους συμμετέχοντες.
Όμως, αν προσπαθήσουμε να δούμε το τρέχον πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα ως ένα "παιχνίδι", με βασικούς (χάριν απλοποίησης και μόνο) "παίκτες" τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, βλέπουμε ότι μάλλον οι παραπάνω παραδοχές δεν ισχύουν.
Την πρώτη, ας την προσπεράσουμε, διότι - παρ' όλο που πιστεύω ότι τουλάχιστον ο ένας "παίκτης" του παιχνιδιού μας, ο Γ. Παπανδρέου, δεν παίζει λογικά και συνετά - είναι δύσκολο να μπει κανείς στα άδυτα των επιδιώξεών του, για να αποδείξει ότι ακολουθεί ή δεν ακολουθεί την άριστη για τον ίδιο στρατηγική (γιατί, φυσικά, το ποιος είναι ο καλύτερος δρόμος, εξαρτάται πάντα από το πού θέλεις να πας).
Ας έρθουμε όμως στη δεύτερη, που είναι νομίζω και η σημαντικότερη. Ας έρθουμε στους κανόνες του "παιχνιδιού". Στην πολιτική σφαίρα, επειδή το "παιχνίδι" είναι σύνθετο, οι κανόνες είναι πολλοί. Μεταξύ άλλων, οι μάλλον σημαντικότεροι είναι αφενός μεν η βούληση της κοινωνίας (όπως και αν τη χαρακτηρίσουμε, "πολίτες", "εκλογικό σώμα", "κοινή γνώμη"), διότι οι πολιτικές πράξεις επιδρούν επί πραγματικών καταστάσεων, αφετέρου δε το σύνταγμα και το εν γένει νομικοπολιτικό σύστημα που ισχύει σε κάθε ιστορική στιγμή, αφού στις δημοκρατικές τουλάχιστον χώρες, η πολιτική δράση πραγματοποιείται με νόμιμα μέσα.
Αυτούς όμως τους δύο "κανόνες", που καθορίζουν το πολιτικό "παιχνίδι", αποδείχθηκε όλο τον τελευταίο χρόνο, με αποκορύφωμα τη χθεσινή ιλαροτραγωδία, ότι και οι δύο "παίκτες", με πρώτο και καλύτερο τον πρωθυπουργό, τους περιφρονούν απόλυτα.
Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση αγνοεί επιδεικτικά την εκκωφαντική διαμαρτυρία των χιλιάδων "αγανακτισμένων" πολιτών, την προφανή δυσαρμονία της με το λαϊκό αίσθημα που εκφράζεται με κάθε τρόπο, από τις δημοσκοπήσεις μέχρι τις πλατείες.
Και ακόμα πιο επιδεικτικά αγνοεί τους κοινοβουλευτικούς κανόνες, με τρόπο επικίνδυνο. Με βάση την κοινοβουλευτική μας παράδοση (σημειώνω ότι το κοινοβουλευτικό έθιμο θεωρείται από τη συνταγματική θεωρία ως συμπλήρωμα του συντάγματος), ένας πρωθυπουργός ή "αποπέμπεται", επειδή έχει απωλέσει τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της βουλής, ή κρίνει ότι δεν μπορεί να κυβερνήσει ή ότι έχει ανάγκη από νωπή λαϊκή εντολή, οπότε παραιτείται και προκηρύσσει εκλογές. Ποτέ όμως δεν έχει συμβεί να ένας πρωθυπουργός ο οποίος έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία να δηλώνει ότι αποχωρεί οικειοθελώς για να έρθει ένας τρίτος. Και, μάλιστα, αυτή την κορυφαία δήλωση, στη συνέχεια να την ανακαλεί!
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση δεν σέβεται τους κανόνες του "παιχνιδιού", ούτε την κοινωνία ούτε τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. Όμως, η τελευταία φορά που υπήρξαν τέτοιοι πολιτικοί και δημοκρατικοί ακροβατισμοί στην ελληνική πολιτική ζωή, με πλήρη απαξίωση της λαϊκής εντολής, ήταν το 1965, όταν το παλάτι παρενέβαινε ωμά στην κοινοβουλευτική ζωή και "ανεβοκατέβαζε" πρωθυπουργούς και κυβερνήσεις. Μόνο που από τότε - υποτίθεται - άλλαξαν πολλά. Και ακόμα περισσότερο, τότε η "παρτίδα" για τη δημοκρατία χάθηκε, με όσα ακολούθησαν το 1967.
Και για να κλείσουμε, αν η θεωρία των παιγνίων είναι μόνο ένα επιστημονικό εργαλείο, που στη συγκεκριμένη κατάσταση αποδεικνύεται αδύναμο να ερμηνεύσει τη γατζωμένη από την εξουσία κυβέρνηση, η κοινωνία, η πολιτική και η δημοκρατία δεν είναι "παιχνίδι". Κι όποιος παραβλέπει τους κανόνες τους αποβάλλεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου