Μαθήματα πατριδογνωσίας

Αυτές τις μέρες, θυμήθηκα το αλήστου μνήμης ποιηματάκι του Ιωάννη Πολέμη που ανέθρεψε γενιές «ελληνοπαίδων» : «Τι είναι η πατρίδα μας; / Μην είν’ οι κάμποι; / Μην είναι τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά; / Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει; / Μην είναι τ’ άστρα της τα φωτεινά;».
Αν αφαιρέσουμε τις «λεπτομέρειες» του κοινοβουλευτικού «δράματος» (που κάθε άλλο παρά δευτερεύουσες είναι, θα χρειαστεί όμως καιρός – ενδεχομένως πολύς – να τις μάθουμε και να τις αποκωδικοποιήσουμε όλες), η όλη συζήτηση περιστράφηκε γύρο από τις έννοιες «πατρίδα» και «έθνος».

Αμέτρητες οι ηθελημένα υπερβολικές επικλήσεις στο πατριωτικό συναίσθημα των πολιτών και οι «εθνεγερτικές» ρητορείες. «Ζήτω η πατρίδα», αναφώνησε μελοδραματικά στη Βουλή ο κ. Καρατζαφέρης, ενώ ο πρωθυπουργός αποφάνθηκε ότι «Η χώρα είναι πάνω από όλους μας». Όσο για τον κ. Σαμαρά, προφήτεψε ότι «η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές [τις οποίες ο ίδιος φρόντισε να απομακρύνει ως ενδεχόμενο] θα ενώσει το λαό, αλλά και τον Ελληνισμό - εντός και εκτός Ελλάδας - για να βγει η πατρίδα μας από την κρίση», παρουσιάζοντας μάλιστα εαυτόν ως την εγγύηση μιας τέτοιας «εθνικής ομοψυχίας» (!).

Στόχος; Η δια της αντιστίξεως – αφού πλέον όποιος διαφωνεί με τους παραπάνω είναι de facto «αντεθνικώς δρων» και «εχθρός της πατρίδος» – επιβολή μιας νέας «Μεγάλης Ιδέας». Η έκτη δόση και το νέο μνημόνιο über alles!!

Τι κι αν οι συνταγματολόγοι – «πλην Λακεδαιμονίων», των κ.κ. Βενιζέλου και Λοβέρδου, φυσικά – ωρύονται ότι η τακτική της κυβέρνησης παραβιάζει κατάφωρα και κατ’ επανάληψη το σύνταγμα και τη δημοκρατική νομιμότητα; Στο όνομα αυτού του νέου «εθνικού στόχου» επιτρέπεται ο πρωθυπουργός να εξαγγέλλει δημοψήφισμα και να το παίρνει πίσω. Επιτρέπεται να εκβιάζεται η ψήφος εμπιστοσύνης προς μια Κυβέρνηση που αποτελεί παρελθόν (αφού ο πρωθυπουργός έχει ήδη εκδηλώσει την πρόθεσή του να παραιτηθεί) και προς μια άλλη που ακόμα αποτελεί δημοσιογραφικό σενάριο (χωρίς κανείς να ξέρει αν θα σχηματιστεί, από ποιους, με ποια εντολή και ποιον χρονικό ορίζοντα). Επιτρέπεται ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης να δηλώνει ανερυθρίαστα από το βήμα της Βουλής ότι εκλογές δεν προκηρύσσονται, γιατί δεν είναι εξασφαλισμένο ότι ο λαός θα ψηφίσει σύμφωνα με τις κυβερνητικές επιδιώξεις και επιθυμίες.

«Τι είναι», λοιπόν, «η πατρίδα μας»;

Μια χώρα έχει ανθρώπους. Γυναίκες και άντρες, νέους και ηλικιωμένους, που ζουν σ’ αυτόν τον τόπο, σε όποιο θεό κι αν έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους, σε όποια γλώσσα κι αν ονειρεύονται το βράδυ. Ανθρώπους που με τη δουλειά, το πνεύμα, τις σχέσεις, τα καλά και τα στραβά τους, δίνουν νόημα σε μια λέξη τόσο κακοποιημένη, όπως η «πατρίδα». Ανθρώπους που δεν επιτρέπεται να εξανδραποδίζονται, να λοιδορούνται, να αγνοούνται.

Μια χώρα έχει θεσμούς, κράτος συντεταγμένο, κανόνες. Κι αυτοί δεν υπάρχουν à volonté, ανάλογα με το αν εξυπηρετούν ή όχι τα συμφέροντα και τις επικοινωνιακές επιδιώξεις της κυβέρνησης. Χτίστηκαν με μακροχρόνιους αγώνες χιλιάδων πολιτών. Και απαιτούν υπέρτατη εξουσία να είναι η λαϊκή βούληση. Ούτε οι αγορές, ούτε οι εταίροι, ούτε το οποιοδήποτε αποτέλεσμα «κοπτορραπτικής» των κοινοβουλευτικών ομάδων.

Μια χώρα, τέλος, έχει ιστορία. Και νομίζω θα μπορούσαμε χωρίς σοβαρή αντίρρηση να συμφωνήσουμε ότι η πρόσφατη ιστορία απέδειξε τούτο: Ο διαχωρισμός των πολιτών σε «εθνικόφρονες» και μη, είναι ασφαλώς εξαιρετικά βολικός προκειμένου οι κατέχουσες την εξουσία ομάδες να διασώζουν την κυριαρχία τους και το status quo ante. Είναι όμως και εξαιρετικά επικίνδυνος για τη δημοκρατία και τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.

Θα διακινδυνεύσω λοιπόν ένα σχόλιο στο παλιό ποιηματάκι, κι ας πάρω «κακό βαθμό» στην «πατριδογνωσία». Καμιά «πατρίδα» δεν υπάρχει πάνω και έξω από τους πολίτες. Γι’ αυτό λοιπόν δεν μπορεί ποτέ η ελεύθερη και δημοκρατική έκφραση και η δράση των ίδιων πολιτών να θέτει σε κίνδυνο και να αντιστρατεύεται τα συμφέροντα της «πατρίδας».